'Sai Baba geeft antwoord op diverse vragen 
die U bezig houden'

 

 

Hoofdstuk 12: Shastra's en Sannyasa (de heilige Geschriften en onthechting)   [dit hoofdstuk in het Engels]     V. Swami, U zei dat men bepaalde dingen moet doen en weer andere moet laten. Hoe kunnen we weten wat we wel en niet moeten doen? Wat is hierin gezaghebbend? A. De Shastra's zijn hierin gezaghebbend. De Manusmriti zelf stelt bijvoorbeeld dat varna's en asrama's alleen voor fysieke zuivering bedoeld zijn en dat ze het al of niet bereiken van het allerhoogste niet beïnvloeden. V. Als dit zo is, waarom zouden we ons dan zorgen maken over varna en asrama en waarom al die regels en voorschriften? A. Wel, die zijn nodig totdat je vrij bent van gehechtheid (raga). Tot dat moment en om deze reden moeten de voorschriften, beperkingen en regels tot op de letter worden nageleefd. Het medicijn moet worden ingenomen zolang de ziekte voortduurt. Iedere ziekte heeft een speciaal geneesmiddel,  niet waar? En een bepaald dieet en bepaalde leefregels. Nadat men van de ziekte genezen is, kan men met de anderen aan het feest deelnemen. Als men dit niet accepteert, als gezonden en zieken aan hetzelfde feest willen deelnemen, dan zal dit rampzalige gevolgen hebben. De varna's en asrama's zijn als medicijn, voorgeschreven aan hen die lijden aan deze bhavaroga - de ziekten van wereldse gezindheid en wereldse gehechtheid. Gehechtheid (raga) is de ziekte (roga) en deze kan slechts door strikte naleving van regels verdwijnen. Tenzij je geneest, kun je geen bevrijding verkrijgen. Dit is de ware betekenis van Vedanta; degene die dit weet, ongeacht zijn asrama, verkrijgt bevrijding uit de kringloop van geboorte en dood (mukti). V. Swami, zijn er grote zielen geweest die moksha bereikt hebben, terwijl ze in grihastha-asrama verbleven, het stadium als gezinshoofd? A. Janaka1, Ashvapati, Dilipa2  zijn voorbeelden van mensen die tijdens grihastha tot moksha kwamen.      V. Swami, is het noodzakelijk dat we strikt het door de shruti aangegeven pad volgen dat de mens gebiedt allereerst het bramacharya-stadium door te maken, vervolgens dat van grihastha om daarna in het vanaprastha alle beperkingen en regels in acht te nemen en tenslotte in sannyasa het leven van totale verzaking te leiden? Of is het mogelijk de andere stadia over te slaan en meteen naar sannyasa te gaan? A. Ja, dat is mogelijk. Zodra je in staat bent afstand te nemen van objecten en de wereld om je heen, kun je het sannyasa-stadium ingaan. Als zo'n kans niet wordt aangegrepen, zal de mens gedoemd zijn te vallen. In welk stadium (asrama) jij je ook bevindt, als je totaal  afstand doet van de wereld, kun je vanaf datzelfde moment het stadium van sannyasa betreden. Het is geen ijzeren wet die zegt dat je de eerste drie asrama's moet doormaken. Ook dit wordt door de shruti gesteld. Dat dit mogelijk is komt doordat zo'n gezuiverde ziel de training die in andere stadia zou worden ondergaan, de loutering, reeds heeft doorgemaakt in de smeltkroes van vorige levens. Zijn destructieve neigingen zijn met wortel en tak uitgeroeid en de positieve, opbouwende eigenschappen zijn tot ontwikkeling gekomen in de vorige geboorten. V. Hoe kunnen we te weten komen of zo'n transformatie reeds in een vorig leven verdiend is? Zijn er tekens waaraan we kunnen merken dat een bepaald stadium (asrama) kan worden overgeslagen? Als er zulke tekens zijn, wilt U die dan aangeven? A. Het feit dat iemand zich niet aangetrokken voelt door de drie asrama's, er niet aan gehecht is, is een duidelijk teken. Als onthechting zich in het voorgaande leven heeft ontwikkeld, zal er geen behoefte aan de andere asrama's bestaan. Zodra het inzicht is doorgebroken dat alleen het Atma wezenlijk is, zullen de eerste drie levensstadia geen aantrekking meer op de mens uitoefenen. Als onthechting is bereikt, kan men het wereldse leven opgeven, ook al moeten stadia worden overgeslagen. Dit wordt door de shruti bevestigd. Degene die iemand in sannyasa inwijdt, zal echter terdege moeten nagaan of deze vrij is van zinnelijke gevoelens en bindingen. Tot sannyasa kunnen alleen zij worden toegelaten, bij wie de geest tot rust gekomen is, die de impulsen (vritti's)  beheerst. Slechts van zulke mensen kan gezegd worden dat zij vrij zijn van gehechtheid. Betrokkene zal ook bij zichzelf moeten nagaan of zijn innerlijk bewustzijn vrij is van de volgende eigenschappen (guna's): indolentie (tamas) , activiteit (rajas) of zelfs zuiverheid (sattva). Als dit niet zo is, zal hij niet alleen de gelofte van sannyasa breken en zich zo buiten de gemeenschap stellen, maar hij kan zelfs onder de last bezwijken en een rampzalig einde vinden. V. Is er maar één sannyasa of zijn er verschillende typen? A. Er zijn drie typen: deha-sannyasa, mano-sannyasa en atma-sannyasa. V. Wat betekent de eerste?  A. Deha-sannyasa is een verschijningsvorm die het uiterlijk betreft. De mens in dit stadium draagt de okerkleurige mantel, ontvangt de naam, vertoont zich in de voorgeschreven vorm, maar leeft niet in het bewustzijn van het Atma. Hij zwerft rond temidden van verlangens en klemt zich nog vast aan uiterlijke zaken. Hij is in alle opzichten als een gewoon mens. V. En mano-sannyasa? A. In mano-sannyasa worden alle verlangens en wensen opgegeven; de mens in deze levensfase heeft het denkvermogen geheel onder controle; hij wordt niet beheerst door impulsen en opwinding; hij is steeds kalm en beheerst. V. Atma-sannyasa noemde U als derde.  A. In dit stadium doorbreekt de mens steeds alle gedachten die geen betrekking hebben op het Atma, want hij is voortdurend verzonken in contemplatie over de ware Werkelijkheid: 'Ik ben Brahman' ('Aham Brahmasmi'). Hij is standvastig in het bewustzijn dat hij het Atma is. Zijn gelukzaligheid (ananda) is ononderbroken (akhanda). Dit wordt amrita-sannyasa genoemd. De diepste duisternis kan slechts verdreven worden door het licht dat komt van het schitterende zonnelichaam; evenzo kan zonder de schittering van atma-sannyasa onwetendheid niet worden opgeheven, kunnen de sluiers die het hart omgeven en verborgen houden niet vernietigd worden en kan het Atma niet in zijn eigen glorie schijnen. V. Hoe kan men deze stadia bereiken? Wat zijn de tekenen dat ze bereikt zijn?  A. Deha-sannyasa wordt bereikt door onderscheid te maken tussen het eeuwige en het tijdelijke, het altijddurende en het voorbijgaande. Mano-sannyasa wordt bereikt door de grilligheid van spraak, zinnen en geest te overwinnen. Atma-sannyasa wordt bereikt door zichzelf te vullen met de principes van de vedantische gedachte. Wanneer deze educatieve invloeden sterk worden en je goed gevestigd bent in deze deugden en vormen, dan kun je tot bevrijding komen door de gecombineerde effecten van deze stadia. V. Wie van hen smaken het werkelijke geluk hun leven op een waardevolle wijze te leiden? A. Wel, hij die als de bij in stilte en in grote gelukzaligheid de honing in de bloem opzuigt, die ingespannen ononderbroken de nectar van atmische vreugde proeft, die deze wereld afdoet als slechts een toneel, een drishya; hij is inderdaad de gelukkigste; zijn leven is het meest waardevol. V. Swami, wat wordt door de ouderen bedoeld als ze het hebben over het bereiken van sathya, nitya, nirmala en shanti? Hoe moeten deze waarden: waarheidslievendheid, onvergankelijkheid, zuiverheid en gelijkmoedigheid wordt bereikt? A. Zoals ik al zei: 'Hij die niet gehecht raakt aan het "toneel", maar zich in eigen atmische vreugde koestert, realiseert sathya, nitya, nirmala en shanti. Eén ervan is zelfs al genoeg, want één omvat ze alle vier.'     1. Zie Ramakatha Rasavahini-7a en SB, Canto 9, Hoofdstuk 13 2. Zie Ramakatha Rasavahini-2 en SB, Canto 2, Hoofdstuk 1      Inhoudsopgave     Woordenlijst Prasnottara